Chì – chất độc vô cơ

1. Nguyên nhân gây độc:

– Ít gây ngộ độc cấp vì có mùi khó chịu khó uống. Có thể xảy ra khi trẻ e ngậm đồ chơi pha chì, đựng NaCl đẳng trương trong chai thủy tinh pha chì….
– Thực tế thường xảy ra ngộ độc trường diễn do tích lũy chì trong thời gian dài. Nguyên nhân:
+ Ăn thực phẩm nhiễm Pb hoặc đồ hộp hàn bằng thiếc pha Pb, trẻ mút đồ chơi pha Pb, uống nước dẫn qua đường ống Zn pha Pb
+ Hít phải bụi Pb và hợp chất của nó trong nhà máy sản xuất sơn, làm acqui, mạ kim loại, khai thác Pb, bụi Pb thôi ra từ 1 số loại sơn tường…
+ Trước đây còn tiếp xúc với xăng chứa Pb(C2H5)4, làm trong nhà máy in
– TB 1 người dân ở đô thị
+ Ô nhiễm không khí: dùng xăng pha Pb, lắng đọng hạt có Pb…đưa vào ng ~ 10 mcg/ngày
+ Nước uống 15mcg/ngày
+ Thực phẩm: 200-300 mcg/ngày
+ Lượng Pb cơ thể trao đổi 25mcg/ngày -> lượng dư trên 200mcg/ngày gây nguy hiểm. lượng dư ~ 1mg/ngày gây ngộ độc trường diễn

2. Cơ chế gây độc

– Các muối Pb đều rất độc và độc tính phức tạp
– Pb tác dụng lên hệ thống en cơ bản, nhất là en trong qúa trình tổng hợp hem. Pb2+ ƯC en ALA dehydrase xúc tác trg pha chuyển hóa => -ALA thành prophorbilinogen -> tích lũy =>-ALA trg cơ thể, đồng thời thiếu hem để tổng hợp Hb
– Pb2+/máu > 0,3ppm -> ngăn cản qúa trình oxh glu tạo năng lượng duy trì sự sống
– Pb/máu > 0,8ppm gây thiếu máu do thiếu hụt Hb

3. Triệu chứng

* Ngộ độc cấp hay bán cấp:

– Mệt mỏi, kích ứng, biếng ăn, mất ngủ, sút cân
– Rối tiêu hóa, đau thượng vị từng cơn (cơn đau bụng chì), buồn nôn và nôn ra chất trắng PbCl2, tiêu chảy ra phân đen sau táo bón
– Nhức đầu, kích thích mạnh hệ thần kinh trung ương
+ Trẻ e bị ảnh hưởng nhiều hơn vì hệ thần kinh đang phát triển. Ngay ở nồng độ thấp: hiếu động, kém tập trung, giảm thị lực
+ Chì hủy hoại mao mạch, động mạch dẫn đến phù não, thoái hóa thần kinh -> ngớ ngẩn, mê sảng, co giật, hôn mê
– Rối loạn phối hợp vận động cơ gây yếu cơ duỗi, đau cơ, viêm khớp
– Rối loạn chức năng ống thận, viêm thận, gây vô niệu, tăng ure huyết
– Thiếu máu
– Ảnh hệ sinh sản cả nam, nữ: thoái hóa tinh hoàn, giảm sản sinh tinh trùng, sảy thai, sinh non, trẻ sinh ra nhẹ cân

* Ngộ độc trường diễn:

– Xuất hiện viền xanh ở lợi, hơi thở thối, đau bụng, thiếu máu, mệt mỏi, suy nhược, da xanh tái
– Nếu không điều trị -> viêm thận mạn, rối loạn thần kinh, co giật, tê liệt các chi
– Hồng cầu giảm, xuất hiện hợp chất hạt kiềm trong máu, porphyrin trong nước tiểu.

Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com

Link bài viết: Chì – chất độc vô cơ