Đánh giá và xử trí chấn thương ngực

* Đánh giá ban đầu: Các tổn thương đe doạ tính mạng: Đánh giá ban đầu một bệnh nhân chấn thương ngực bắt đầu bằng đánh giá đường thở. Các tổn thương nguy hiểm cần được xử trí ngay khi được phát hiện.

– Đường thở:

+ Chấn thương thanh quản gây tắc nghẽn đường thở cấp tính là một tổn thương đe doạ tính mạng.
+ Một số tình trạng bất thường khác: Những tổn thương khung xương sườn có thể gây suy hô hấp.
+ Chấn thương lồng ngực cao gãy xương, trật khớp ức đòn có thể dẫn đến tắc nghẽn đường hô hấp trên cấp tính do các mảnh xương gãy, đầu xương di lệch chọc vào khí quản và phổi. Các mạch máu đôi khi cũng có thể bị tổn thương do bị các mảnh xương gãy ép vào hay chọc vào, đặc biệt là các nhánh của cung động mạch chủ.
+ Phát hiện các tổn thương trên bằng các dấu hiệu tắc nghẽn đường hô hấp (Thở khò khè, thay đổi giọng nói ), và các chấn thương nền cổ với một tổn thương có thể sờ thấy được ở vùng khớp ức đòn.
+ Xử trí chấn thương này bằng việc thiết lập một đường thở thông thoáng và có thể phải đặt nội khí quản cho bệnh nhân nếu cần thiết.

– Hô hấp:

+ Để đánh giá hô hấp và các tĩnh mạch cổ cần bộc lộ toàn bộ vùng ngực và cổ bệnh nhân . Đánh giá sự di chuyển của lồng ngực trong khi hô hấp và hiệu quả hô hấp qua quan sát, sờ, và nghe phổi của bệnh nhân.
+ Các dấu hiệu (đôi khi kín đáo) của chấn thương ngực hay của tình trạng thiếu ô-xy mô bao gồm:
+ Nhịp thở tăng
+ Thay đổi kiểu thở, đặc biệt là bệnh nhân ngày càng thở nông hơn.
– Triệu chứng xanh tím là dấu hiệu muộn của thiếu ô-xy mô ở bệnh nhân chấn thương. Tuy nhiên, dấu hiệu xanh tím không có nghĩa là bệnh nhân được cung cấp ô xy mô đầy đủ hay đường thở đã thông thoáng.
– Các chấn thương ngực nghiêm trọng ảnh hưởng đến hô hấp cần phải được phát hiện và xử trí trong giai đoạn đánh giá ban đầu gồm có:

– Tràn khí màng phổi dưới áp lực:

+ Tràn khí màng phổi dưới áp lực xuất hiện khi không khí từ bên ngoài xâm nhập vào khoang màng phổi nhưng không thoát ra được, hậu quả làm tăng áp lực liên tục trong lồng ngực bên phổi tổn thương làm cho trung thất bị đẩy sang phía đối diện. Bệnh nhân có biểu hiện khó thở và thiếu ôxy.

+ Tình trạng này cần được điều trị ngay bằng chọc kim dẫn lưu giải áp màng phổi cấp cứu. Lưu ý dùng kim chọc có khẩu kính lớn, chọc vào vị trí khoang liên sườn 2, đường giữa đòn bên ngực bị tổn thương. Thủ thuật này biến tràn khí màng phổi dưới áp lực thành tràn khí màng phổi đơn giản và cần thường xuyên đánh giá lại bệnh nhân. Nếu tràn khí màng phổi chưa được giải phóng hết và hô hấp của bệnh nhân vẫn bị đe doạ thì cần mở màng phổi dẫn lưu tại khoang liên sườn 5 (ngang núm vú), giữa đường nách trước và đường nách giữa.

– Tràn khí màng phổi mở:

+ Với tràn khí màng phổi mở, khoang màng phổi tổn thương thông với không khí bên ngoài, phổi  xẹp và trung thất bị đẩy sang bên lành. Tình trạng này ban đầu cần được xử trí nhanh chóng bằng cách đóng kín tổn thương bằng băng tam giác vô khuẩn hoặc các loại băng thay thế sau đó đặt một ống dẫn lưu màng phổi ở vị trí cách xa vết thương.

– Mảng sườn di động:

+ Mảng sườn tách rời và di động theo hướng ngược với phần còn lại của thành ngực trong chu kì thở. Trên lâm sàng, bệnh nhân có biểu hiện suy hô hấp nghiêm trọng. Tình trạng này là hậu quả của một chấn thương gây gãy từ hai xương sườn trở lên, trong đó mỗi xương gãy ít nhất là ở hai vị trí.

+ Không chỉ riêng chuyển động đảo ngược của mảng sườn di động gây suy hô hấp, chính sự hạn chế cử động thành ngực do đau và tổn thương nhu mô phổi phía dưới (đụng giập phổi) cũng góp phần gây nên tình trạng thông khí kém và thiếu ôxy ở bệnh nhân.

+Chẩn đoán mảng sườn di động dựa vào các triệu chứng: bệnh nhân thở yếu, thành ngực di chuyển không đều và thiếu phối hợp, sờ có thể phát hiện dấu hiệu lạo xạo xương gẫy hay vỡ sụn sườn .

+ Một phim chụp x-quang tốt có thể giúp chẩn đoán gãy nhiều xương sườn, (nhưng có thể không cho biết gãy, bong các sụn sườn). Xét nghiệm khí máu động mạch giúp chỉ ra tình trạng thiếu ôxy mô góp phần đánh giá tình trạng suy hô hấp ởbệnh nhân có mảng sườn di động.

+ Phác đồ điều trị ban đầu bao gồm thông khí đầy đủ, cho bệnh nhân thở ôxy đã được làm ẩm, và truyền dịch. Nếu bệnh nhân không có biểu hiện tụt huyết áp, việc truyền tĩnh mạch các dung dịch tinh thể cần được theo dõi cẩn thận để phòng ngừa nguy cơ thừa dịch. Phổi tổn thương trong mảng sườn di động rất nhạy cảm đối với cả hai trường hợp thiếu dịch và thừa dịch.

+Điều trị thực thụ là làm cho phổi giãn nở trở lại, đảm bảo thông khí tốt cho bệnh nhân, truyền dịch cho bệnh nhân một cách thận trọng (tránh nguy cơ truyền thừa dịch), và cho thuốc giảm đau để giúp cải thiện thông khí. Một số bệnh nhân có thể không cần phải thông khí hỗ trợ nhưng phòng ngừa thiếu ô-xy ở bệnh nhân chấn thương là rất quan trọng và việc đặt ống nội khí quản và thông khí hỗ trợ trong giai đoạn ngắn có thể là cần thiết cho đến khi hoàn tất chẩn đoán và bệnh nhân có thể tự hô hấp hiệu quả. Việc đánh giá chi tiết nhịp thở, kiểu thở và áp lực ô-xy máu động mạch có thể giúp chỉ ra thời điểm thích hợp để đặt ống nội khí quản và thở máy cho bệnh nhân.

– Tràn máu màng phổi:

+ Tích đọng máu và dịch trong khoang màng phổi có thể làm bệnh nhân suy hô hấp nghiêm trọng do nhu mô phổi bị chiếm chỗ và thông khí bị cản trở. Tích tụ cấp tính một lượng máu nhiều trong khoang màng phổi sẽ nhanh chóng biểu hiện như một tình trạng tụt huyết áp và sốc.

Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com

Link bài viết: Đánh giá và xử trí chấn thương ngực