Khí CO – chất độc vô cơ

1. Nguyên nhân gây độc

– Do cố ý, tự tử
– Do sự cố, tai nạn: thiết bị dùng trong gia đình (bếp gas, lò sưởi, bếp than…) bảo trì không đúng cách, sử dụng vận hành nơi kín, thông khí kém. Tai nạn: cháy nổ hầm lò, xuống giếng hay hầm sâu, hỏa hoạn…
– Do ô nhiễm môi trường từ khói xe, khói nhà máy
– Do nghề nghiệp: thợ rèn đúc kim loại, thợ thông ống khói, thợ mỏ, công nhân xăng dầu, tài xế, CSGT…

2. Độc tính và cơ chế gây độc

– CO dễ dàng kết hợp với Hb tạo carboxy Hb bền vững -> mất khả năng vận chuyển oxy trong máu, giảm sự phân bố oxy đến mô
– CO kết hợp bền vững với en Cytocromoxydase -> ƯC hô hấp tế bào
– CO kết hợp myoglobin -> giảm sử dụng oxy -> suy giảm co cơ tim, hạ HA, thiếu máu cục bộ ở não
– Ái lực với Hb và myoglobin của CO mạnh gấp 250 và 60 lần so với O2
– CO gây sự peroxyd hóa acid béo chưa bão hòa -> phù, hoại tử, thoái hóa tế bào não
+ Tổn thương não chủ yếu ở giai đoạn hồi phục, ảnh hưởng nhận thức, trí nhớ, khả năng học tập, rối loạn hoạt động.
– Độc tính chủ yếu của CO: gây thiếu oxy ở mô và thiếu máu cục bộ -> não và tim bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất
– CO gây thiếu oxy mô ở bào thai do giảm cung cấp oxy từ mẹ đến bào thai
+ CO qua được nhau thai, kết hợp HbF gây thiếu oxy trực tiếp
+ CO có ái lực với HbF cao hơn 10-15% so với HbA
+ Đào thải CO ở bào thai chậm hơn người lớn -> CO độc tính rất cao với thai nhi

3. Triệu chứng

* Ngộ độc cấp:

– Nhẹ: nhức đầu, thở nhanh, buồn nôn, nôn, chóng mặt, hoa mắt, đau bụng, mệt mỏi
– Nặng:
+ Rối loạn tim mạch: tim đập nhanh, hạ HA, loạn nhịp tim
+ Hệ thần kinh trung ương: mê sảng, ảo giác, chóng mặt, mất phương hướng, kích động, lú lẫn, ngất, hôn mê, suy nhược thần kinh -> ngừng hô hấp và chết rất nhanh
+ Ít gặp hơn: thiếu máu cơ tim, viêm phổi, phù phổi, nhiễm a.lactic, suy thận cấp, rối loạn thị giác
+ Dù điều trị kịp thời vẫn để lại di chứng về thần kinh: hội chứng Parkinson, giảm trí nhớ, rối loạn tâm thần, tê liệt thần kinh, đau tứ chi, yếu cơ…
– Nếu chết, tử thi có sắc thái đặc biệt như môi đỏ, có những vết đỏ thắm ở đùi, bụng do máu nhiễm CO màu đỏ tươi
* Ngộ độc mạn:
– Nhức đầu liên tục, buồn nôn
– Suy nhược, trầm cảm, lú lẫn, mất trí nhớ.

Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com

Link bài viết: Khí CO – chất độc vô cơ