Các chất độc vô cơ – thủy ngân

1. Nguy cơ ô nhiễm

– Do bay hơi được ở điều kiện thường, Hg bốc hơi từ đất, đá, nước vào không khí rồi được gió, dòng chảy sông suối vận chuyển đi khắp nơi
– Các hoạt động: khai thác mỏ, nấu kim loại, sản xuất xi măng, ngành công nghiệp sử dụng than làm nguyên liệu, hỏa táng, xử lý hóa chất và chất thải y tế, tinh chế vàng…gây ô nhiễm Hg đáng kể
– Sinh vật dưới nước (tôm, cua, cá, sò, hến…) tích lũy Hg dạng methyl Hg rất độc
– Hg cũng tích lũy trong giun đất và 1 số loài nấm.

2. Nguyên nhân ngộ độc

– Do cố ý: tự tử bằng Hg, đầu độc rất hiếm vì mùi vị khó chịu, nhà sản đưa vào mỹ phẩm làm trắng da
– Do tai biến:
+ Nhầm lẫn hoặc vô ý ăn phải cá nhiễm Hg
+ Ngũ cốc được xử lý nấm bằng chất trừ nấm có Hg
+ Dùng quá liều các dược phẩm (chu sa để an thần, thuốc mỡ có Hg…)
– Do nghề nghiêp: làm việc nơi thường xuyên tiếp xúc với Hg có khả năng bị ngộ độc trường diễn
– Do ô nhiễm môi trường:
+ Hoạt động của con người đưa nhiều Hg vào môi trường: Sản xuất NaOH bằng điện phân với điện cực Hg, sản xuất giấy dùng phenyl Hg diệt nấm mốc, thuốc trừ sâu, diệt nấm có Hg, phế thải có Hg (nhiệt kế Hg, bóng đèn huỳnh quang…)
+ Trong nước, VK yếm khí chuyển metan thành methyl Hg, dễ tan trong nước, tập trung ở TV nổi, vào cá, được cô đặc đến 1000 lần, theo chuỗi thức ăn vào cơ thể người
+ Có thể hấp thu qua da, đường hô hấp, tiêu hóa

3. Độc tính

– Tùy thuộc vào dạng hợp chất chứa Hg và đường tiếp xúc

– Hg kim loại chỉ độc ở thể hơi vì thể lỏng hấp thu rất ít qua đường tiêu hóa
– Hơi Hg hấp thu nhanh qua đường hô hấp. Gần 80% hơi Hg hít vào được giữ lại ngay trong cơ thể vào phổi, đến não gây rối loạn thần kinh trung ương.
– Hg vô cơ khó xâm nhập vào cơ thể, ít ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương, bào thi, nhưng ăn phải 1 lượng lớn gây tổn thương thận
– Hg2+ rất độc, tác dụng lên nhóm SH của hệ thống en cơ bản
+ Liều độc với người lớn 0,2-0,3g
+ Liều 0,4-1,0 mg hàng ngày trong thời gian dài gây ngộ độc trường diễn
– Hg hữu cơ ít độc hơn, gây rối loạn tiêu hóa, chức năng thận, thần kinh
+ Tích lũy trong chuỗi thực phẩm, đặc biệt cá
+ Khi liên kết vs cystein tạo methyl Hg dễ hấp thu qua đường tiêu hóa, dễ dàng qua màng, xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương gây rối loạn các cơ quan
+ Bào thai đặc biệt nhạy cảm với methyl Hg, gây phá hoại không hồi phục hệ thần kinh trung ương (phân liệt thần kinh, kém phát triển trí tuệ, co giật)
+ Nhiễm methyl Hg làm nhiễm sắc thể bị phân lập, phá vỡ nhiễm sắc thể, ngăn cản phân chia tế bào.

Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com

Link bài viết: Các chất độc vô cơ – thủy ngân

Tác giả: Dược sĩ Cao Đắc Khoa.