Tìm hiểu về vận chuyển qua màng tế bào

* Vận chuyển chủ động nguyên phát

1. Đặc trưng của vận chuyển chủ động nguyên phát

–  Chống lại chiều chênh lệch điện hóa (“uphill”).

–  Đòi hỏi cung cấp năng lượng chuyển hóa trực tiếp dưới dạng ATP và do đó nó là dạng chủ động.
– Có chất trung gian mang và do đó có các đặc trưng stereospecificity,saturation,andcompetition.

2. Ví dụ về vận chuyển chủ động nguyên phát

a.- na+, K+ -aTPase (or na+–K+ pump) trong màng tế bào vận Na từ dịch nội bào ra dịch ngoại bào và K từ dịch ngoại bào vào dịch nội bào; nó duy trì [Na ] nội bào thấp và [K ] nội bào cao. Cả na+ và K+ được vận chuyển chống lại gradient điện hóa.

– Năng lượng được cung cấp từ liên kết phosphate tận cùng của ATP.

– Mất cân bằng tỉ lệ 3 na+/2K+

–  Dược lý: ouabain/digitalis ức chế bơm Na , K -ATPase.

b. Ca2+ -aTPase (or Ca2+ pump) trong sarcoplasmic reticulum (SR) hoặc màng tế bào vận chuyển Ca
chống lại chiều gradient nồng độ.

–  Bơm Ca -ATPase trên sarcoplasmic và endoplasmic reticulumđược gọi là serCa.c. H+, K+ -aTPase (hoặc bơm proton)trong tế bào thành dạ dày vận chuyển H vào trong lòng dạ dày chống lại gradient điện hóa.

– Omeprazole ức chế bơm proton.

* Vận chuyển chủ động thứ phát

1. Đặc trưng của vận chuyển chủ động thứ phát

a. Sự vận chuyển của hai hoặc nhiều chất tan cùng nhau (couple).

b. Một chất tan (thường là Na )được vận chuyển “downhill”và cung cấp năng lượng cho vận chuyển “uphill” các chất tan khác.

c. Năng lượng chuyển hóa không được cung cấp trực tiếp nhưng gián tiếp từ na+gradient –nó được duy trì qua màng tế bào. Thật vậy, sự ức chế Na ,K -ATPasesẽ làm giảm vận chuyển Na ra ngoài tế bào,giảm Na gradient xuyên màng, và cuối cùng ức chế vận chuyển chủ động thứ phát.

d. Nếu chất tan di chuyển theo cùng chiều qua màng tế bào, được gọi là đồng vận chuyển (cotransport or symport).

– Ví dụ đồng vận chuyển na+ -glucose cotransport trong ruột non và đoạn sớm ống lượn gần ở thận hoặc đồng vận chuyển na+–K+–2Cl– cotransport trong đoạn dày lên vai Henle ở thận.

e. Nếu chất tan di chuyển ngược chiều qua màng tế bào, được gọi là đối vận chuyển (countertransport, exchange, or antiport).

– Ví dụna+-Ca2+ exchange vàna+–H+ exchange.

2. Ví dụ đồng vận chuyển na+–glucose

a. Chất mang trong đồng vận chuyển Na –glucose nằm ởmàng lòng (luminal membrane) của niêm mạc ruột non và tế bào ống lượn gần của thận.

b. Glucose được vận chuyển “uphill”;Na được vận chuyển “downhill.”

c. Năng lượng có nguồn góc từ chuyển động “downhill” của Na .Sự chênh lệch của Na được duy trì bởi bơm Na –K ở màng đáy (basolateral membrane). Đầu độc bơm Na –K làm giảm sự chênh lệch Na qua màng và hậu quả ức chế đồng vận chuyển Na –glucose.

3. Ví dụ đối vận chuyển na+–Ca2+a.

– Nhiều màng tế bào chứa bơm Na –Ca exchanger – vận chuyển Ca “uphill” từ low intracellular [Ca ]tohigh extracellular[Ca2].Ca vàNa di chuyển ngược chiều nhau qua màng tế bào.

– Năng lượng có nguồn gốc từ chuyển động “downhill”củaNa .Giống với đồng vận chuyển, sự chênh
lệch Na được duy trì nhờ bơm Na –K . Đầu độc bơm Na – K do đó ức chếNa –Ca exchange.

Copy ghi nguồn:  https://brabantpharma.com

Link bài viết:  Tìm hiểu về vận chuyển qua màng tế bào