Vận chuyển qua màng tế bào

1. Khuếch tán đơn giản

a. Đặc trưng của khuếch tán đơn giản

–  Là dạng vận chuyển duy nhất không cần chất mang trung gian.

– Xuất hiện theo chiều chênh lệch điện hóa (“downhill”).

– Không đòi hỏi năng lượng chuyển hóa và do đó thụ động.

2. Ví dụ tính sự khuếch tán

– Nồng độ ure trong máu là 10 mg/100 mL. Nồng độure dịch trong ống lượn gần là 20mg/100mL.Nếu khả năng thấm ure là 1 10 cm/sec và diện tích bề mặt là 100cm2,độ lớn và hướng của o òng ure là?

3. Khả năng thấm

– Ký hiệu là P trong công thức của sự khuếch tán.

– Mô tả sự dễ dàng của chất tan khuếch tán qua màng.

– Phụ thuộc vào đặc tính của chất tan và màng.

a. Các nhân tố làm tăng khả năng thấm:

– Hệ số dầu/nước của chất tan làm tăng khả năng hòa tan trong lipid của màng.

– Bán kính của chất tan làm tăng hệ số khuếch tán và tốc độ khuếch tán.

– Độ dày màng giảm khoảng cách khuếch tán.

b. Chất tan nhỏ kỵ nước (e.g., O2 , CO2) có khả năng thấm cao nhất trong lớp lipid màng.

c. Chất tan ưa nước (e.g., Na , K ) xuyên qua màng tế bào phải nhờ các kênh đầy nước, các lỗ hoặc thông qua các chất vận chuyển (tranporters).Nếu chất tan là một ion (chất mang điện), dòng khuếch tán của nó phụ thuộc vào cả sự chênh lệch nồng độ và khác biệt điện thế qua màng.

b. Chất mang trung gian

–  Bao gồm khuếch tán có hỗ trợ và vận chuyển chủ động nguyê n phát, vận chuyển chủ động thứ phát.

– Đặc tính của các chất mang trung gian:

+ Stereospecificity. Ví dụ, d-glucose được vận chuyển bởi khuếch tán có hỗ trợ, nhưng l-isomer thì không. Khuếch tán đơn giản, ngược lại, không phâ n biệt giữa hai loại đồng phân bởi vì nó không liên quan đến chất mang.

+ Bão hòa. Tỉ lệ vận chuyển tăng khi nồng độchất tan tăng, cho đến khi các chất mang bị bão hòa. Transport maximum(Tm) giống với maximum velocity(Vmax) trong enzyme kinetics.

+ Cạnh tranh. Cấu trúc tương đối (liên quan) của chất tan cạnh tranh vị trí vận chuyển trên phân tử chất mang. Ví dụ, galactose cạnh tranh ức chế vận chuyển glucose trong ruột non.

4. Khuếch tán có hỗ trợ

a. Đặc trưng của khuếch tán có hỗ trợ

– Xảy ra theo chiều chênh lẹch điện hóa (“downhill”), giống với khuếch tán đơn giản.

– Không đòi hỏi năng lượng chuyển hóa và do đó nó thụ động.

– Nhanh hơn khuếch tán đơn giản.
– Có chất trung gian mang và do đó có các đặc trưng stereospecificity,saturation,andcompetition.

b. Ví dụ về khuếch tán có hỗ trợ

– Vận chuyển glucose trong cơ và mô mỡ “downhill,” được chất trung gian mang và bị ức chế bởi galactose; do đó, nó được phân dạng khuếch tán có hỗ trợ. Trong đái tháo đường, glucose hấp thu vào cơ và tế bào mỡ không được do chất mang trong khuếch tán có hỗ trợ là insulin.

Copy ghi nguồn: https://brabantpharma.com

Link bài viết: Vận chuyển qua màng tế bào